پیشگیری حفاظتی چیست

پیشگیری حفاظتی همانطور که از نامش هم پیداست به فرایندهای اطلاق میشود که به جهت پیش‌بینی و پیشگیری از جرایم و ارتقا امنیت، اجرا میشود گفته میشود.

تهدیدات و آسیب های حفاظتی، ضرورت پرداختن به پیش بینی و برداشتن گام هایی جلوتر از زمان برای ایجاد آمادگی های لازم به منظور پیشگیری از وقوع حوادث و شکست های حفاظتی و مواجهه با نا امنی های احتمالی آینده،پیش بینی و مقابله با تهدیدات ضروری می کند.

لازمه زندگی در عصر انقلاب دانایی، پیش بینی و مطالعه آینده به عنوان علمی پیشرفته برای شناخت فرصت ها و تهدیدهای پیش روست. پیش بینی امروزه در همه علوم، بخشی از ثمرات شناخت و یکی از غایات همه علوم است و به عنوان دانشی نو در سا لهای اخیر توسعه قابل ملاحظه ای یافته است. پیش بینی و دادن هشدار به موقع به مسئولین و فرماندهان به منظور جلوگیری و پیشگیری از آسیب ها و تهدیدات حفاظتی، یکی از کار ویژه های سازمان حفاظتی و امنیتی در پیشگیری حفاظتی است و این کارکرد به دلیل اهمیتش بیش از هر کارکرد دیگری احتیاجمند اتخاذ سامانه های روشمند و توجه بیش از پیش مدیران عالی به آن است.

در سازمان حفاظتی و امنیتی نگاه و رویکرد پیشینی و پرهیز از عمل پسینی یک ضرورت جدی است، زیرا حفاظتی که آینده نگر نباشد و در ارزیابی مسائل حوزه مأموریتی نگاه به جلو نداشته باشد به طور قطع و یقین بر اوضاع و احوال محیط خود اشراف نخواهد داشت و در ارزیابی و برآوردها، منحرف و دچار خوش بینی می شود و در امر پیشگیری و درمان به موقع ناتوان خواهد بود.

بنابراین تصمیم گیران همیشه احتیاجمند پیش بینی دقیق آسیب پذیری ها، تهدیدات و فرصت های آینده برای پیشگیری از هرگونه تخلف و جرائم بوده، چون هدف اساسی در پیش بینی های امنیتی، شناخت وکالبدشکافی تهدیدات، فرصت ها و آسیب پذیری ها است؛ لذا می توان گفت که مسأله پیشگیری به عنوان مهم ترین بخش مأموریتی همیشه دغدغه قریب به اتفاق مسئولین بوده، پیش بینی، موضوعی مهم و اجتناب ناپذیر در برنامه ریزی و سیاست گذاری های حفاظتی و امنیتی و دارای نقش اساسی در پیشگیری و جلوگیری از حوادث و اتفاقات ناخوشایند، غافلگیری، فریب و شکست های حفاظتی و بعلاوه برآورد تهدیدات و آسیب پذیری ها است.

مفهوم پیش بینی

پیش بینی از نظر لغوی در فرهنگ فارسی فرهنگ های دهخدا و معین به معنی دور اندیشی، عاقبت اندیشی، عاقبت بینی، دانایی و دریافتن و گفتن حوادث قبل از وقوع آنها آمده است. از نظر اصطلاحی نیزهمان طور که از مفهوم آن استنباط می شود ناظر بر آینده و مسائل و رویدادهای مربوط به آن است.

چنانچه این واژه با پسوند حفاظتی یا اطلاعاتی همراه شود ضرورت جزم و دوراندیشی موضوع را مضاعف و مهم تر می نمایاند.

تعریف پیش بینی

پیش بینی، فرایند تخمین رویدادهای آینده به وسیله تحلیل داده های گذشته است به گونه ای که داده های گذشته به طور منظم با یک روش از پیش معین شده جهت برآوردی از آینده با یکدیگر ترکیب می شود.

پیشگیری حفاظتی

پیش بینی، شناسایی و برآورد عوامل خطر آسیب ها و تهدیدهای حفاظتی و عوامل حمایتی فرصت ها و قوت های حفاظتی و انجام اقداماتی برای از بین بردن زمینه یا کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل حمایتی است.

ویژگی ها و خصوصیات پیش بینی:

پیش بینی یک فرایند است، یعنی به صورت تدریجی و طی مراحلی چند صورت می گیرد.

مبتنی بر یک الگوی نظری یا رویکرد معین و پیش فر ضهای معینی می باشد.

برآیندی از دو بردار مهم یافته های تجربی و استنباطات شهودی است و توجه به هر دو بعد مهم است.

انواع سناریوها و احتمالات ممکن، در آن مورد آنالیز قرارمی گیرد.

بر مبنای عقلایی و علمی به دست می آید.

هرگونه پیش بینی مستلزم انجام سنجش، مقدار گیری و تجزیه و تحلیل چه به صورت ذهنی و چه به وسیله محاسبات کمی است.

پیش بینی جنبه تقریبی و تقریبی دارد و بر احتمال وقوع رویدادها تأکید دارد نه بر حتمی بودن آنها. اگر چه کوشش بر آن است که با استفاده از رو شهای علمی و آماری این تخمین ها به واقعیت نزدیک شود.

دامنه شمول پیش بینی گسترده است و کلیه عوامل و عناصر مورد نظر که جهت تحقق یک هدف معین لازم است را در بر م یگیرد.

موضوع مورد پیش بینی باید قابل محاسبه و ارزیابی باشد و تا حد امکان پیش بینی درباره آن، با استفاده از رو شهای عینی و قابل ارزیابی، صورت پذیرد.

پیش بینی یک رویداد، پدیده یا عنصر، مستلزم آنالیز همه جانبه و به تصویر کشیدن آن از ابعاد مختلف کمی، کیفی، محتوایی، جهتی و … است.

پیش بینی هدف مدار است.

پیش بینی افق یا دوره زمانی معینی را می طلبد.

به طور کلی، هدف عمده پیش بینی، رسیدن به دانش و آگاهی در خصوص حوادث مجهول و نامعلوم آینده است، که در تصمیمات ما نقش مهمی دارد.

گام های اساسی برای پیش بینی:

هفت گام اساسی زیر برای انتخاب و به کارگیری یک الگوی پیش بینی باید برداشته شود. این گامها عبارت است از:

گام اول: تبیین مسئله یا هدفی که پیش بینی می خواهد به آن بپردازد.

گام دوم: گردآوری داده های واقعی و در دسترس مرتبط با داخل و خارج سازمان، این کار می تواند ازطریق آنالیز فعالی تهای محیطی انجام پذیرد.

گام سوم: معین اینکه کدام روش پیش بینی و چه نوع داده هایی بهترمی تواند اهداف سازمانی را تأمین نماید.

گام چهارم: ایجاد فرضیات خوب برای هر یک از عوامل و عناصر مورد پیش بینی.

گام پنجم: مقایسه پیش بینی با انتظارات سازمان.

گام ششم: تحلیل واریانس بیشتر پیش بینی ها، انحراف از یک نوع یا موارد دیگر را نشان می دهد. لذا آنها با دقت باید تجزیه و تحلیل شود تا مشاهده شود که آیا آنها ناشی از فرضیات یا مبانی پیش بینی بوده یا خطری دیگر اتفاق افتاده است.

گام هفتم: تعدیل پیش بینی و در صورت لزوم تنظیم مجدد آن برای اینکه به صورت بهتری منعکس کننده واقعیات باشد.

انواع تکنیک ها یا الگوهای پیش بینی:

تکنیک ها یا الگوهای پیش بینی عموماً بر سه دسته است: تکنیک هایکمی،کیفی و ترکیبی

در تکنیک های کمی، بر اساس داده های کمی آمار و ارقام و تجزیه و تحلیل های آماری و ریاضی و در تکنیک های کیفی، بر اساس داده های ذهنی عقاید، تجربیات و قضاو تها و بدون احتیاج به داده های تاریخی، به وسیله تجزیه و تحلی لهای ذهنی که مبتنی بر بصیرت های درونی و شهودی است پیش بینی وجود دارد که شواهد حاکی از آن ” پیش بینی ترکیبی”صورت می گیرد. نوع دیگری از پیش بینی موسوم به است ترکیب نمودن رو شها در انواع مختلف پیش بینی می تواند دقت و درستی آنها را افزایش دهد. البته این امر معنایش آن نیست که هر نوع ترکیبی برای هر شرایطی مناسب است یا اینکه برای هر شرایط و موضوع مورد پیش بینی الزاماً روش ترکیبی سودمندتر است، بلکه انتخاب نوع ترکیب و اصولاً معین ضرورت انتخاب رو شهای ترکیبی خود ضرورتی است. ترکیب پیش بینی ها، راهی را برای جبران ناکارآمدی های روش پیش بینی خاص در اختیار می گذارد. با انتخاب روش های مکمل، نقصان هر روش با مزایای روش دیگر جبران می شود.

نتیجه آنکه پیش بینی کمی را زمانی می توان به کار برد که سه شرط وجود داشته باشد:

• اطلاعات راجع به گذشته در دسترس باشد.
• این اطلاعات را بتوان به شکل داد ههای عددی نمایش داد.
• بتوان چنین فرض کرد که برخی از جوانب الگو و روابط میان پدیده های مرتبط با گذشته در آینده نیز پایه و اساس کلیه روش های پیش بینی فرض پیوستگی نیز ادامه پیدا می نماید. این فرض با عنوان کمی و کیفی را صرف نظر از اندازه پیچیدگی آنها تشکیل می دهد.

چرایی و چگونگی نقش پیش بینی در پیشگیری حفاظتی:

مسأله پیش بینی در نظام تصمیم گیری امری بسیار جدی است و برای پرهیز از روزمرگی و تحقق اهداف کلان حتماً باید بر پیش بینی متمرکز شد.

در تجزیه و تحلیل های حفاظتی و امنیتی معمولاً یکی از محصولات پیش بینی، هشداردهی است که به موجب آن؛ از غافلگیری و شکست های حفاظتی پیشگیری و ممانعت به عمل می آید.

حال باید بدانیم در پیشگیری حفاظتی چه چیزی را باید پیش بینی کرد؟ به نظر می رسد اولویت اول پیش بینی در پیشگیریحفاظتی،پیش بینی تهدیدات مختلف در حوزه اهداف مرجع حفاظتی است. البته پیش بینی فرصت ها و آسیب پذیری ها نیز می تواند مدنظر باشد، ولی توجه به پیش بینی را می توان به معنای کسب آگاهی در خصوص رویدادهای نامعینی دانست که احتمالاً در آینده رخ خواهد داد.

امروزه پیشگیری در سازمان حفاظتی-امنیتی جز از دریچه پیش نگری و پیش بینی نمی تواند تحقق یابد زیرا سرعت تحولات بسیاری از بسترهای حیاتی و کلیدی را تحت الشعاع خود قرار داده است.سرعت پرشتاب تحولات و دگرگون یها و توسعه روز افزون فناوری های نوین صرف نظر از نگاه فرصت محور به آنها، به طور طبیعی تنوع و پیچیدگی تهدیدات و آسیب های حفاظتی و چالش های زیادی را نیز به همراه دارد. لذا با توجه به اینکه پیش بینی و آینده نگری یکی از کارکردهای تهاجم به زمان و تحولات پیش روی است بایستی بتواند با قامتی بلند، مأموریت پیشگیری و مقابله با تهدیدات را به انجام برساند.

همان گونه که دیده می شود نتیجه مستقیم و نخست تحلیل و آنالیز اطلاعات، باید به پیش بینی منتهی شود و در کنار این فرایند دو موضوع سناریوسازی و پیشگیری از غافلگیری به عنوان نتایج تبعی و عرضی می تواند در فرایند تصمیم سازی بسیار کارآمد جلوه کند. با اندک تأملی م یتوان به این نکته دست یافت که روند جمع آوری ها و تحلیل اطلاعات آن هنگام کارآمد و مناسب است که ضریب صحت و مقرونیت به واقع را در پیش بینی افزایش دهد. در غیر این صورت م یتوان گفت نقض غرض اتفاق افتاده، آنچه هدف اصلی از این امر است مقدور نخواهد گشت. به طور طبیعی افزایش ضریب صحت در امر پیش بینی تابعی از صحت اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها است. پیش بینی خود فی نفسه نمی تواند تصحیح کننده اطلاعات یا تحلیل این اطلاعات باشد، بلکه امری است که به نحوی از آنها منتج می شود.

بنابراین می توان گفت در شمای ترسیم شده از روابط میان اطلاعات و پیش بینی، اطلاعات پایه های اولیه پیش بینی را فراهم آورده، در بوته تحلیل و آنالیز می تواند زمینه ساز پیش بینی ها شود. سناریوسازی یکی از مراحل هم عرض در فرایند پیش بینی است. از این رو نمی توان گفت سناریوها حتماً پس از پیش بینی ها طراحی می شود بلکه باید گفت سناریوها در واقع در حین پیش بینی ها تکوین می یابد و سپس شکل گرفته، ساخته می شود.

این مرحله را می توان از مراحل اصلی در فرایند تصمیم گیری ها به شمار آورد. شاید بتوان گفت که این مرحله تجلی همه مراحل گذشته در فرایند تصمیم سازی است. با این توجه می توان گفت که پیش بینی ها در طراحی سناریوها کاربردهای عرضی و در تصمیم گیری ها کاربردهای طولی دارد.

هرچند سناریوها در موضوع تصمیم گیری ها کاربرد طولی جداگانه ای دارد ولی نمی تواند ارتباط مستقیم آنها را پیش بینی و در سیر طولی و عرضی توأمان آنالیز کرد. آنچه در طراحی سناریوها بیش از هر چیز دیگری حائز اهمیت است آنکه بتوان عوامل و ارکان تشکیل دهنده یک سناریو را نخست بر اساس پیش بینی ها پدیده شناسی نمود سپس جایگاه دقیق آن را با معین روابط طولی و عرضی در الگو مورد نظر معین کرد. بعلاوه در سایه این پیش بینی، پیشگیری حفاظتی حاصل می شود که موجب خنثی سازی تهدیدات، کاهش تهدید یا آسیب، مقابله با اثرات و پیامدها، جلوگیری از غافلگیری، فریب و شکست حفاظتی،اطلاع رسانی و هشداردهی به مسئولین و تصمیم گیران و تغییر رویکرد از پیگیری به پیشگیری می شود.