آشنایی با ابزارهای کنترل تردد دانشگاه ها
امنیت یکی از مهم‌ترین عواملی است که در محیط‌های آموزشی باید به آن توجه شود. دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به عنوان مکان‌هایی که تعداد زیادی از دانشجویان، اساتید، کارکنان و بازدیدکنندگان در آن حضور دارند، نیاز به راهکارهای امنیتی مناسب دارند. یکی از راهکارهای امنیتی که می‌توان در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی استفاده کرد، استفاده از ابزارهای کنترل تردد است.
ابزارهای کنترل تردد به مجموعه‌ای از تجهیزات و نرم‌افزارهایی گفته می‌شود که به منظور محدود کردن و نظارت بر ورود و خروج افراد و وسایل نقلیه به مناطق خاص در یک ساختمان یا محوطه طراحی شده‌اند. این ابزارها با استفاده از روش‌های مختلفی مانند کارت‌خوان، رمز عبور، بارکد، بیومتریک، RFID و غیره، شناسایی و تأیید هویت افراد را انجام می‌دهند و سپس با توجه به سطح دسترسی آن‌ها، درب‌ها، گیت‌ها، آسانسور‌ها و سایر درگاه‌های تردد را باز یا بسته می‌کنند.
ابزارهای کنترل تردد دارای مزایای زیادی برای دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی هستند. برخی از این مزایا عبارتند از:
- افزایش سطح امنیت و جلوگیری از ورود افراد نامطلوب یا خطرناک به مناطق حساس
- کاهش هزینه‌های نگهبانی و حفاظت فیزیکی
- جلوگیری از سرقت یا خسارت به تجهیزات، منابع و دارایی‌های دانشگاه
- رصد و ثبت دقیق حضور و غیاب دانشجویان، اساتید و کارکنان
- تسهیل در مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی
- بهبود کارآمدی و رضایتمندی افراد
چگونگی عملکرد ابزارهای کنترل تردد
ابزارهای کنترل تردد در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به صورت یک سیستم یکپارچه عمل می‌کنند که شامل اجزای مختلفی است. این اجزا عبارتند از:
- اعتبارنامه کاربر: اعتبارنامه کاربر به شناسه‌ای گفته می‌شود که به هر فرد برای تردد به مناطق مختلف دانشگاه داده می‌شود. این شناسه می‌تواند به صورت یک کارت هوشمند، یک رمز عبور، یک بارکد، یک برچسب RFID، یک اثر انگشت، یک تصویر چهره و غیره باشد. این شناسه حاوی اطلاعاتی درباره هویت و سطح دسترسی فرد است که توسط ریدر خوانده می‌شود.
- ریدر: ریدر به دستگاهی گفته می‌شود که اعتبارنامه کاربر را خوانده و با استفاده از ارتباط بی‌سیم یا سیمی، اطلاعات آن را به کنترل کننده می‌فرستد. ریدر می‌تواند به صورت یک کارت‌خوان، یک صفحه کلید، یک اسکنر بارکد، یک دستگاه بیومتریک و غیره باشد.
- کنترل کننده: کنترل کننده به دستگاه الکترونیکی گفته می‌شود که درون یا خارج از ساختمان نصب شده و وظیفه دریافت، پردازش و ارسال دستورات را بر عهده دارد. کنترل کننده با دریافت اطلاعات از ریدر، آن‌ها را با پایگاه داده مقایسه می‌کند و سپس تصمیم می‌گیرد که درب، گیت، آسانسور و غیره را باز یا بسته کند. همچنین کنترل کننده مسئول ثبت و ذخیره سازی تاریخچه تردد هر فرد است.
- پایگاه داده: پایگاه داده به مجموعه‌ای از اطلاعات درباره هویت و سطح دسترسی هر فرد در دانشگاه گفته می‌شود که در حافظه کامپیوتر ذخیره شده است. پایگاه داده توسط نرم‌افزار کنترل تردد مدیریت می‌شود و قابل به‌روزرسانی است.
- نرم‌افزار کنترل تردد: نرم‌افزار کنترل تردد به برنامه‌ای گفته می‌شود که بر روی یک رایانه نصب شده و وظیفه مدیریت و نظارت بر عملکرد سامانه کنترل تردد را بر عهده دارد. نرم‌افزار کنترل تردد قابلیت‌های مختلفی دارد مانند:
- تعریف و ایجاد اعتبارنامه کاربر برای دانشجویان، اساتید و کارکنان
- تنظیم و تغییر سطح دسترسی هر فرد به مناطق مختلف دانشگاه
- مشاهده و گزارش‌گیری از تاریخچه تردد هر فرد یا گروهی از افراد
- اعمال قوانین و محدودیت‌های زمانی و مکانی برای تردد
- ارتباط با سایر سامانه‌های امنیتی مانند دوربین‌های مداربسته، سامانه‌های آتش‌نشانی و آژیر
انواع ابزارهای کنترل تردد
ابزارهای کنترل تردد در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی بسته به نوع اعتبارنامه کاربر، روش شناسایی و هویت‌پذیری، سطح پیچیدگی و قابلیت‌های مختلف، به چندین دسته تقسیم می‌شوند. برخی از این دسته‌بندی‌ها عبارتند از:
ابزارهای کنترل تردد بر پایه کارت
ابزارهای کنترل تردد بر پایه کارت به آن دسته از ابزارها گفته می‌شود که برای شناسایی و هویت‌پذیری افراد، از کارت‌های هوشمند استفاده می‌کنند. این کارت‌ها حاوی چیپ‌های الکترونیکی هستند که قابل خوانده شدن توسط ریدر هستند. بسته به نوع چیپ، این کارت‌ها ممکن است نیاز به تماس فیزیکی با ریدر داشته باشند (contact) یا بدون تماس فقط با نزدیک شدن به ریدر خوانده شوند (contactless). بعضی از کارت‌ها هم ممکن است هم تماس داشته باشند و هم بدون تماس (dual interface).
ابزارهای کنترل تردد بر پایه کارت دارای مزایا و معایب زیر هستند:
مزایا
- سادگی و سرعت در استفاده
- قابل حمل بودن و جاگیر نبودن
- قابل به‌روز رسانی و تغییر سطح دسترسی بودن
- قابل استفاده بودن برای سامانه‌های دیگر مانند پرداخت الکترونیک، حضور و غیاب، کتابخانه و غیره
معایب
- قابل گم شدن، خسارت دیدن یا سرقت شدن
- قابل جعل یا تقلب شدن
- نبود قطعیت در صحت هویت فرد
- نبود قابل استفاده بودن در صورت خاموش شدن چیپ
ابزارهای کنترل تردد بر پایه رمز عبور
ابزارهای کنترل تردد بر پایه رمز عبور به آن دسته از ابزارها گفته می‌شود که برای شناسایی و هویت‌پذیری افراد، از یک کد عددی یا حروفی استفاده می‌کنند. این کد را فرد باید به صورت حفظ شده داشته باشد و در هنگام تردد، آن را بر روی یک صفحه کلید وارد کند. ریدر با دریافت این کد، آن را با پایگاه داده مقایسه می‌کند و در صورت صحت آن، درب یا گیت را باز می‌کند.
ابزارهای کنترل تردد بر پایه رمز عبور دارای مزایا و معایب زیر هستند:
مزایا
- نبود نیاز به حمل هیچ وسیله‌ای
- سادگی و سرعت در استفاده
- قابل به‌روز رسانی و تغییر سطح دسترسی بودن
معایب
- قابل فراموش شدن، جعل شدن یا افشاء شدن
- نبود قطعیت در صحت هویت فرد
- نبود قابل استفاده بودن در صورت خاموش شدن صفحه کلید
ابزارهای کنترل تردد بر پایه بارکد
ابزارهای کنترل تردد بر پایه بارکد به آن دسته از ابزارها گفته می‌شود که برای شناسایی و هویت‌پذیری افراد، از یک الگوی خطوط عمودی چاپ شده بر روی یک کاغذ یا پلاستیک استفاده می‌کنند. این الگو حاوی چندین حروف یا اعداد است که نمایانگر هویت فرد هستند. ریدر با استفاده از یک اسکنر نورانی، الگو را خوانده و با پایگاه داده مقایسه می‌کند و در صورت صحت آن، درب یا گیت را باز می‌کند.
ابزارهای کنترل تردد بر پایه بارکد دارای مزایا و معایب زیر هستند:
مزایا
- قابل حمل بودن و جاگیر نبودن
- قابل به‌روز رسانی و تغییر سطح دسترسی بودن
- قابل استفاده بودن برای سامانه‌های دیگر مانند پرداخت الکترونیک، حضور و غیاب، کتابخانه و غیره
معایب
- قابل گم شدن، خسارت دیدن یا سرقت شدن
- قابل جعل یا تقلب شدن
- نبود قطعیت در صحت هویت فرد
- نبود قابل استفاده بودن در صورت خاموش شدن اسکنر